شیوه‌ها در ملاحظه نتایج امتحانات فرزندان
شیوه‌ها در ملاحظهٔ نتایج امتحانات فرزندان
برخى از پدران و مادران ممکن است با فرزندان خود در حین ملاحظه کارنامه بگونه‌اى سرد یا خشن برخورد کنند. کودک در آن ساعت شاید واکنش و عکس‌العملى نشان ندهد ولى خاطره آن صحنه براى همیشه در ذهن کودک باقى خواهد ماند و یا کسانى را داریم که راز موفقیت یا شکست خود را در طى مدت عمر به این مسأله وابسته دانسته‌اند.
بهرحال دیر یا زود نتایج امتحانى فرزندتان را خواهید دید. در برابر آن چگونه باید عمل کنید؟ شک نیست که شما با آشنائى و شناختى که از فرزندان خود دارید مى‌دانید چگونه باید عمل کرد. ولى ما هم براساس مختصر آگاهى و تجربه‌اى که داریم شیوه‌هائى را عرضه مى‌داریم با این گمان که رعایت آنها به نفع شما و فرزندان شماست.
در برخورد با کارنامه
اولین مسأله این است که براى نتایج امتحانى فرزندان خود ارزش قائل باشید و ملاحظه کارنامه فرزندان را مهم بدانید. به فرزندتان قول بدهید که خود به سراغ نتایج امتحانى او به مدرسه خواهید رفت.
اگر فرزندتان کارنامه را خود از مدرسه گرفت و بدست شما داد شما مى‌توانید از ملاحظه حالات و چهره او دریابید که او چه کرده و در کارنامه چه خبر است. در عین‌حال کارنامه را از دست او بگیرید و با دقت در آن تأمل کنید. نمرات آن را ملاحظه کنید، آن را از نظر بگذرانید، یک یک دروس را موردتوجه قرار دهید و حتى سعى داشته باشید درباره هر نمره و هر درس مکث کنید، آنها را در ثلث‌هاى مختلف مورد مقایسه قرار دهید. معدل او را ببینید، نمره انضباط او را ملاحظه کنید و… و بالاخره وقتى براى او صرف کنید تا او دریابد که شما امتحان او را مهم تلقى مى‌کنید.
درصورت قبولى
اگر او در امتحان قبول شد چهره‌تان را شاد و بشاش نشان دهید، لبخندى و تبسّمى داشته باشید. از او بخاطر کار و تلاش او تشکر کنید. به او تفهیم نمائید که از این وضع خرسندید و مى‌خواهید این کارها تکرار شود. شما مى‌توانید از این موقعیت استفاده تربیتى هم داشته باشید. به تبلیغات بپردازید. به او یادآور شوید که حاصل کار و تلاش ضایع‌نشدنى نیست. فعالیت‌هاى منظم و به موقع نتیجه و فایده خود را خواهد بخشید و آدمى دیر یا زود نتیجه‌اش را خواهد یافت. در صورت امکان بى‌مناسبت نیست جایزه‌اى هم براى او در نظر بگیرید. و فراموش نکنید آنچه مهم است نفس جایزه است نه بها و قیمت آن. براین اساس بفکر آن نباشید که حتماً جایزه‌تان گرانبها باشد. چیزى براى او تهیه کنید که امکان تداوم و عمل مشابه براى سال‌هاى بعد هم باشد. البته در تهیه آن سن و جنس را در نظر دارید و مى‌دانید که خواسته‌هاى پسران و دختران در این زمینه یکسان نیست. براى دختران یک‌گونه جایزه در نظر گیرید و براى پسران جایزه‌اى دیگر.
البته این سپاسگزارى‌ها و جوایز مانع آن نخواهد بود که نمرات ضعیف او را در کارنامه به او یادآورى کنید. اما این کار را به روز بعد موکول کنید. بگذارید لذت و مزه موفقیت تا مدتى در او بماند و براى او گوارا باشد. بعدها به او تذکر دهید که لازم است کمبود نمرات خود را با فعالیت چند ساعته هفتگى جبران کند تا موفقیت سال‌هاى بعد او بیشتر تضمین شود.
در صورت تجدیدى
ممکن است فرزند شما در یک یا چند ماده تجدیدى باشد. طبیعى است که در چنین صورتى او از نتیجه امتحانش شرمنده و نگران موضع و چهره شماست که چه خواهید کرد. و چگونه عمل خواهید نمود.
مصلحت این است که قیافه حق بجانبى بگیرید و عملاً نشان دهید که از این وضع متأسفید ولى نیازى به تنبیه او نیست چون کار از کار گذشته است. همان قیافه ناراحت شما کار خود را خواهد کرد. ممکن است شما از ماه‌هاى قبل از امتحان درباره درس و بحثش تذکراتى داده باشید و حتى او را اخطار و توبیخ کرده‌اید و فرجام بدتنبلى و تن‌پرورى را به او گوشزد کرده‌اید و خطرات بیکارى او را یادآورى نموده‌اید. او به حرفهاى شما توجهى نکرده و به این وضع افتاده است.
در اینجا از نظر تربیت ضرورى است بدون خشم و عصبانیت او را ملامت کنید و به اصطلاح بر روى جراحت دل او نمک بپاشید و درد و ناراحتى او را شدیدتر کنید تا بخود آید و دریابد که چه کرده و چه عاقبتى براى اوست.
اما در ملامت افراط نکنید پس از اینکه دل او را شکستید سعى کنید به ترمیم آن بپردازید. فوراً ملامت را بس کنید و به او متذکّر شوید که فعلاً چاره‌اى جز این نیست که به تلاش مجدد بپردازد و جبران مافات کند.
به او اطمینان دهید که اگر از نو کار و تلاش کند مى‌تواند به جبران گذشته بپردازد و یا لااقل جلوى زیان‌هاى بعدى را سد کند. به او وعده دهید که موجبات کار و فعالیت او را فراهم کرده، آبروى او را محفوظ خواهید داشت.
دل او را بدست آورید، به او جرأت و شجاعت دهید، برنامه کارى براى او معین کنید و از او بخواهید این بار به حرفهاى شما توجه کرده و آبروى از دست رفته را احیا کند. و البته مراقب باشید تا با کار و تلاش تابستانى خود در امتحانات تجدیدى موفق شود. اگر دیگران از او درباره نتایج امتحانش سؤال کردند براى اینکه ملاحظاتى عاطفى فیمابین او و خودتان پدید آورید سعى کنید شما به آن شخص جواب دهید و تجدیدى او را توجیه کرده و ناچیز قلمداد کنید و یادآور شوید که او در همین تابستان آن را جبران خواهد کرد.
در صورت مردودى
ممکن است فرزند شما مردود شده باشد. در آن صورت حال و وضع او بسیار بد و نگران کننده خواهد بود. ممکن است اصلاً در برابر شما حاضر نشود و یا مدتها خود را از دید شما دور دارد.
بنظر ما اینجا هم جاى تنبیه و کتک زدن نیست. حتى ممکن است جاى سرزنش و ملامت هم نباشد بخصوص که اگر شما در طول مدت سال تحصیلى از کار و درس او مراقبتى نداشته‌اید وسایل و امکانات او را فراهم نکرده‌اید و یا تذکر و هشدارى به او نداده‌اید.
شک نیست که فرزند شما در این‌امر کوتاهى کرده و فعالیت لازم را انجام نداده است ولى اگر کمى انصاف بخرج دهیم ممکن است به این نتیجه برسیم که ما هم در این شرایطى که پدید آمده مقصریم. ما هم پدر و مادر متعهدى نبوده‌ایم، بموقع کمک و حمایت لازم درسى را از او بعمل نیاورده‌ایم. اگر با هم به کارش رسیدگى مى‌کردیم شاید عاقبت او چنین نمى‌شد.
بهرحال فعلاً سرزنش و تنبیه و مجازات رفوزگى او را زائل نخواهند کرد. اگر بواقع در طول مدت سال درباره او کار و تلاش کرده‌اید، تذکر و اخطارى داده‌اید و او تن‌پرورى کرده طبیعى است که کمى نیش ملامت و توبیخ را بچشد، ولى بازهم بدان‌شرط که در آن افراط نشود. از دیدن کارنامه‌اش تأسف و تأثر خود را نشان دهید ولى بر خود مسلط باشید. بکوشید که تصمیم حادٌى اتخاذ نکنید و حتى سخنان مأیوس کننده بر زبان جارى نسازید، به ناسزاگوئى و بدو بیراه و فحش دادن نپردازید و همچون والدین جاهل او را از خود طردنکنید.
شب هنگام او را نزد خود فرا بخوانید و با آه و افسوس به او تفهیم کنید که چگونه یکسال از عمرش را به هدر داده و چگونه خود را از زندگى و خدمت و رشد عقب انداخته است. به او بفهمانید که اینک وقت تجربه‌آموزى است. از این شکست درس عبرت بکیرد و راه موفقیت را براى خود هموار کند.
در مورد نمرات ضعیف
فرزند شما چه مردودى و چه تجدیدى و حتى گاهى آنها که قبول شده‌اند در مورد برخى از دروس ضعیفند و نمره‌شان در حدى نیست که برپایه آن بتواند پایه‌هاى دیگرى بنا کند و ادامه تحصیل دهد. در اینجا چه باید کرد؟
بنظر ما ضرورى است براى درس‌هائى که نمرات کمتر از ۱۴ و ۱۵ دارند فکرى کنید، فکرى که در آن زمینه‌سازى براى رشد باشد. شاید براى شما این امکان وجود نداشته باشد که براى فرزندتان معلم خصوصى بگیرید ولى راه‌هاى دیگرى براى جبران ضعف‌ها و عقب‌ماندگى‌ها وجود داردند از جمله:
– ثبت‌نام او در آموزشگاهى که دولت براى این کار معین کرده است.
– بهره‌گیرى از دوستان و آشنایات و بستگان کودک که در کلاس‌هاى بالاترى سرگرم تحصیلند.
– واداشتن به مطالعه کتب درسى و دوره‌کردن آنها و یادداشت کردن سؤال تا از فردى مطلع پرسش شود.
– اگر خودتان فردى با سواد هستید و از دروس او سر در مى‌آورید صالح‌ترین فرد براى کمک به او هستید. کافى است که در شبانه روز یکساعت یا کمتر از وقت خود را براى او صرف کنید و طبیعى است اگر این کار را در طول مدت سال انجام مى‌دادید ممکن بود او یکسال ضرر نکند.