فهرست مطالب
هرآنچه باید در مورد چای بدانید
چای یک نوشیدنی قدیمی است که از برگ‌های گیاهی همیشه سبز گرمسیری به نام Canellia sinsis تهیه می‌شود.
چای‌که پس از آب دومین نوشیدنی رایج در سراسر دنیا است در حال حاضر در ۵۰ کشور دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف سرانه چای بالغ بر حدود ۱۲۰ میلی‌لیتر در روز است.
با وجود اینکه شناخت فواید استفاده از چای بر سلامتی قدمت طولانی دارد، انجام تحقیقات علمی روی آن و اجزای تشکیل دهنده‌اش به کمتر از ۳ دهه اخیر باز می‌گردد.
سه نوع چای وجود دارد که عبارتند از چای سبز، چای سیاه، چای اوولانگ. چای سیاه بیشتر در اروپا و آمریکای شمالی و آفریقای شمالی استفاده می شود و چای سبز در آسیا و چای اوولانگ بیشتر در چین و ویتنام مورد استفاده قرار می گیرد.
چای سیاه پرمصرف ترین گونه چای در سراسر دنیا و نزد مردم جهان چای سیاه است که به چای تخمیر شده معروف است. در ضمن فرایندهای صنعتی چای سیاه که به روش تخمیری اکسیده شده و سپس آنزیم‌های موجود در آن نظیر پلی فنل اکسیداز، پیتیداز و… غیرفعال می‌شوند. این نوع چای حاوی کمترین مقادیر آنتی اکسیدان ها و بیشترین مقدار کافئین در مقایسه با دیگر انواع مرسوم آن است.
چای سبز برای تهیه چای سبز، پس از چیدن برگ‌های چای، آن را در معرض بخار قرار می دهند تا پیش از خشک شدن، آنزیم های پلی فنول و… آن غیرفعال شود. در این فرآورده، مقدار پلی فنول ها (مهمترین آنتی اکسیدان موجود در برگ سبز چای) بیش از چای سیاه بوده و خواص درمانی آن نیز بیشتر است.
چای اوولانگ چای اوولانگ نیز به وسیله اکسیداسیون ناقص برگ های چای به عنوان بخشی از فرایند حد واسط تهیه چای سیاه و سبز تولید می شود.به طور تقریبی ۷۸-۷۶ درصد چای تولیدی در دنیا چای سیاه و ۲۲-۲۰ درصد چای سبز و کمتر از ۲ درصد آن چای اوولانگ است.چای خواص طبیعی و درمانگر بی شماری هم دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیماری های قلبی- عروقی: ارتباط معکوسی میان دریافت فلاونوئیدها و بیماری های قلبی- عروقی وجود دارد و در افرادی که به مدت یک سال بیش از یک فنجان چای در روز مصرف می کنند در مقایسه با کسانی که چای نمی نوشند خطر حمله قلبی ۴۴ درصد کمتر است.
فشار خون: فشار خون بالا می تواند فرایند تصلب شرائین را تسریع نماید. خطر پرفشاری خون در کسانی که روزانه ۵۹۹-۱۲۰ میلی لیتر چای می نوشند در مقایسه با افرادی که به هیچ عنوان چای نمی نوشند ۴۶ درصد کم تر است.
کاهش چربی های خون: آنتی اکسیدان های چای می تواند با کاهش تغییرات اکسیداسیون LDL یا کلسترول با چگالی پایین، روند تصلب شرائین را کند نماید. در واقع بیشتر از آن که اثرات سودمند چای بر عملکرد قلبی عروقی به اثرات آن بر کاهش اکسیداسیون LDL بازگردد به تاثیر چای بر عملکرد دیواره عروق مربوط می شود.
پیشگیری از سرطان ها: اثرات ضدسرطان چای، هم به نوع چای و هم به نوع سرطان بستگی دارد که این اثر مثبت در میان مردم آسیا که بیشتر از چای سبز استفاده می کنند در مقایسه با چای سیاه مورد استفاده اروپائیان بیشتر است که به محتوی بالاتر کاتکین ها (نوعی آنتی اکسیدان) در چای سبز در مقایسه با چای سیاه بازمی گردد. مصرف چای سبز احتمال ابتلا به سرطان های معده، پروستات، سینه، کولورکتال و کیسه صفرا را کاهش دهد.
سلامت دهان و دندان: نوشیدن چای به دلیل وجود فلوراید طبیعی موجود در آن با کاهش پوسیدگی دندان همراه است. به علاوه عصاره چای سبز، باکتری های دهانی مانند اشرشیاکلی، استرپتوکوکوس و… را کاهش می دهد.
پلی فنول های چای اوولانگ از حمله باکتری ها به سطح دندان ها با کاهش آب لوتی استرپتوکوک ها و کاهش تولید اسید از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند.جوشانده های چای که از انواعی از چای سبز و چای سیاه تهیه می شود، فعالیت آمیلاز بزاق را در انسان ۷۰ درصد کاهش داده و به طور موثر از ایجاد فساد و پوسیدگی دندان ها توسط غذاهای حاوی نشاسته ممانعت می کند.
چای به خاطر منبع فلوراید موجود در خود می تواند پیشرفت فرایند پوکی استخوان را مانع شود و باعث افزایش تراکم استخوان و مانع از شکستن آنها شود.
جذب آهن: مصرف همزمان چای سیاه با منابع آهن غیرهم ۹۴ – ۷۹ درصد دسترسی زیستی آهن را مهار می کند. برای پیشگیری از اثرات منفی نباید چای را بلافاصله بعد از وعده های غذایی استفاده کرد، همچنین مصرف لیمو به همراه چای می تواند مفید باشد.
از خواص چای بیشتر بدانیم
چای انواع مختلفی دارد و هر نوع آن نیز خواص مختص به خود را دارد. البته خواص مشترکی هم وجود دارد از جمله این که همگی دارای آنتی‌اکسیدان هستند.
به گزارش ایسنا، چای و قهوه از نوشیدنی‌های عام پسند دنیا به شمار می‌روند. در بعضی کشورها، قهوه نسبت به چای طرفداران بیشتری دارد. ترکیبات این دو نوشیدنی تقریبا یکسان است و به یک شیوه هم درست می‌شود برای مثال هر دوی این نوشیدنی‌ها بوته‌هایی هستند که در زمین رشد می‌کنند و این است که شباهت زیادی به هم دارند اما میوه آنها متفاوت است البته مواد مغذی آنها بسیار شبیه یکدیگر است.
باید گفت که چای سبز و سفید نسبت به بقیه چای‌ها مفیدتر هستند. چای سیاه خواص شیمیایی بیشتری نسبت به چای‌های دیگر دارد.
چای محتوی فلوراید است که فواید زیادی برای دندان ها و استخوان‌ها دارد همچنین مقدار کافئین موجود در چای یک دوم قهوه است. چای متابولیسم بدن را افزایش داده و در درمان بیماری‌های چشمی موثر است.
هشدارهایی در مورد استفاده از چای
هنگام مصرف چای باید توجه داشته باشید که چای دارای کافئین است و کافئین بیش از اندازه موجب اعتیاد می‌شود و در صورتی که حس کنید به چای اعتیاد دارید سریعا پزشک خود را در جریان بگذارید. البته در صورتی که از بیماری‌های کلیوی رنج می‌برید باید در مصرف چای احتیاط بکنید.
نکاتی در مورد چای
بیش از نیمی از افراد چای را با قند، شکر یا هر شیرینی دیگر استفاده می‌کنند البته باید توجه داشته باشید که استفاده از این مواد همراه با چای بعضی از خواص آن را از بین می‌برند و بهتر است که آن را بدون هیچ شیرینی استفاده کنید تا ارزش آن حفظ شود، همچنین چای را فقط ۳ تا ۵ دقیقه بجوشانید تا خواص خود را از دست ندهد.
براساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی سایپتدفایند، بعضی از مردم داروهای گیاهی و جوشانده‌های طبیعی برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌کنند البته چای یکی از بهترین جوشانده‌های گیاهی به شمار می‌رود.
۹ دلیل برای خوردن چای سبز
با نوشیدن روزانه سه فنجان چای‌سبز، از خواص مفید آن بهره‌مند شوید.
اثرات معجزه آسای چای سبز مربوط به وجود پلی فنول‌های کاتچین به خصوص اپی گالو کاتچین گالات(EGCG) است. ولی قرار نیست برای بهره‌مندی از خواص مفید این نوشیدنی سبز، این نام سخت و طولانی را به خاطر بسپارید.
در اینجا ۹ علت خوردن چای سبز را به شما توصیه کرده‌ایم که به شرح آنها می‌پردازیم:
۱- از بین برنده فوق‌العاده چربی‌های اضافی کل بدن است. این نوشیدنی به خاطر وجود ترکیبی در خود به نام EGCG سرعت سوخت چربی در بدن را افزایش می‌دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد نوشیدن روزانه سه فنجان چای سبز می‌تواند تا ۷۰ کالری انرژی ناشی از سوخت چربی‌ها ایجاد کند.
۲- چربی‌های اضافی شکم را از بین می‌برد. طی نتایج حاصله از تحقیقات محققان دانشگاه توفتز، EGCG در چای سبز مانند دیگر کاتچین‌ها، ژن‌های سوخت چربی را در شکم فعال می‌کند و سرعت کاهش وزن را تا ۷۷ درصد افزایش می‌دهد.
۳- معمولا با افزایش سن، قندخون هم کم کم بالا می‌رود، خصوصا اگر به رژیم غذایی خود توجه کافی نداشته باشیم. وزن به مرور زمان بالا رفته و به دنبال آن احتمال بروز دیابت نوع دو هم افزایش می‌یابد.
مصرف روزانه پنج فنجان چای سبز می‌تواند از بروز دیابت جلوگیری کند. چای سبز قادر است از عوارض ناشی از دیابت همچون آب مروارید و بیماری‌های کلیوی به طرز معجزه آسایی جلوگیری کند.
اما چای سبز چطور قادر به کاهش قندخون است؟ به نظر می‌رسد اصلی‌ترین مکانیسم، مهار کردن فعالیت آنزیم آمیلاز بزاق و روده (آنزیم مسوول هضم نشاسته) است. با مهار شدن فعالیت این آنزیم، نشاسته با سرعت بسیار آهسته‌ای می شکند و در نتیجه قندخون با سرعت کمی بالا می رود.
۴- مصرف این نوشیدنی در درمان سرطان ریه مفید است. طی نتایج تحقیقات منتشره در نشریه پیشگیری از سرطان در سال ۲۰۱۰ ، EGCG موجود در چای سبز به عنوان متوقف کننده رشد سلولهای سرطان ریه معرفی شد.[داروهای دیابت و جلوگیری از سرطان ریه]
۵- ممکن است از بروز سرطان کلورکتال یا روده پیشگیری کند.
۶- مطالعه جدید نشان می‌دهد، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی چای سبز ممکن است رشد و پیشرفت سرطان پروستات را کاهش دهد.
۷- از رسیدن هر نوع آسیب به پوست پیشگیری می‌کند. آنتی اکسیدان‌های موجود درچای سبز سلولهای پوست را درمقابل آسیب‌ها به ویژه رادیکا‌ل‌های آزاد که یکی ازعوامل ایجاد سرطان وافتادگی و آسیب به پوست‌اند، محافظت می‌کند.
۸- چای سبز را به عنوان داروی ضدپیری (Anti – Aging) می‌شناسند. دلیل اصلی آن وجود میزان قابل توجهی آنتی‌اکسیدان در چای سبز به ویژه آنتی‌اکسیدان‌های موثر در حفظ شادابی و جوانی است. آنتی اکسیدان‌ها یکی از شاخص‌ترین عوامل برای حفظ سلامتی و شادابی سلولهای بدن‌اند که باعث به تعویق انداختن شروع روند پیری سلول‌ها هستند.
۹- چای سبز فعالیت سلولهای مغز به ویژه بخش‌های مربوط به حافظه را تقویت و تحریک می کند. از طرفی چای سبز باعث کاهش میزان استیل کولین در سلولهای مغز شده و با این عمل مانع از تخریب سلولهای مغز و بروز بیماری آلزایمر می‌شود.
نحوه استفاده و میزان مصرف
برای هر نفر یک قاشق مرباخوری چای سبز را در قوری ریخته و به ازای هر یک قاشق، یک لیوان آب داغ با دمای ۸۰ تا ۸۵ درجه به آن اضافه کرده و درب قوری را به مدت هفت تا هشت دقیقه بگذارید سپس آن را بنوشید.
یادآوری این نکته ضروری است که چای سبز مانند چای سیاه لزومی به دم کردن ندارد.
نوشیدن روزانه سه لیوان چای سبز مفید است.
چای را به جای دارو مصرف کنید نه به جای آب
حدود ۵ هزار سال قبل وقتی امپراتور چین با یک فنجان آب داغ در دست به همراه تعدادی از همراهان بر روی تپه ای ایستاده بود، باد ملایمی وزید و چند برگ چای داخل فنجانش افتاد. همین امر آب ساده و بی طعم را متحول کرد؛ یک فنجان چای درست شده بود. 
خاستگاه اولیه چای، چین است. چای را در قرن سیزدهم میلادی برای نخستین بار مارکوپولو سیاح ونیزی به اروپا برد و مدت ها به علت گرانی و کمیابی اش فقط آشامیدنی لوکس طبقات بالای جامعه و درباریان بود. پیشینه مصرف چای در ایران به قرن هفدهم برمی گردد. اما کشت این گیاه نخستین بار به همت میرزاعلی مشهور به کاشف السلطنه در سال ۱۲۷۶ شمسی انجام شد. لقب کاشف السلطنه، چایکار بود. شاهزاده حاجی محمدمیرزا کاشف السلطنه چایکار، پس از اتمام تحصیلاتش در اروپا در سال ۱۳۱۴ هجری قمری و در ۳۵ سالگی با سمت کنسول به هندوستان رفت، در آنجا فن زراعت چای را آموخت و این محصول را با زحماتی زیاد ـ یعنی به طور قاچاق! ـ به ایران آورد. او نخستین کسی بود که چایکاری را در ایران رواج داد و تمام عمر خود را صرف ارائه این خدمت کرد.
انواع چای ۳ نوع چای وجود دارد: چای سبز، چای سیاه، چای اوولانگ.چای سیاه بیشتر در اروپا، آمریکای شمالی و آفریقای شمالی استفاده می شود، چای سبز در آسیا و چای اوولانگ درچین و ویتنام.
چای مرغوب را بشناسیم محمدعلی رضایی کارشناس گیاهان دارویی معتقد است: ?چای مرغوب باید رنگ قهوه ای مایل به سیاه و ملایم داشته باشد، گس باشد و هیچ گونه بوی غیرطبیعی ندهد. در غیر این صورت چای، طبیعی نیست و با افزودن طعم دهنده ها و مواد شیمیایی فرآوری شده است?. رضایی می گوید: ?زمان دم کشیدن چای مرغوب ۲۰ دقیقه است در حالی که چای فرآوری شده با رنگ ها و مواد شیمیایی در مدت کوتاهی دم می کشد و رنگ می اندازد?. این کارشناس بهترین روش دم کردن چای را همان شیوه قدیمی و سنتی ایرانیان می داند و می گوید دم کردن چای در ظروف نشکن، پیرکس یا چایساز سبب می شود خواص چای تا حدودی کاهش یابد.
چای میوه نخوریم مصرف انواع چای میوه در بسته بندی های گوناگون در جامعه رواج یافته است اما متخصصان تغذیه معتقدند این نوشیدنی ها از طعم دهنده ها و رنگ های مصنوعی تولید شده و برای سلامتی مضر است. متخصصان توصیه می کنند به جای مصرف این گونه نوشیدنی ها از دم نوش های سنتی استفاده شود.
چای سبز
اگرچه چای سبز نوشیدنی ملی ژاپنی هاست اما چینی ها نیز از طرفداران پروپاقرص این چای اند و خود نوعی چای تولید می کنند که عطر تند گل یاس و گل های دیگر را در خود دارد و به نام ماندرن بزرگ یاسی شهرت یافته است. نوشیدن این چای بعد از خوردن غذای چینی بسیار دلچسب است.
خواص دارویی چای سبز
چای سبز یک تونیک (تقویت کننده) بسیار مفید است. خاصیت ضدچربی (از هر نوع آن) دارد و مقوی اعصاب است. قدری نیز خاصیت تب بری دارد. چای سبز موجب تقویت معده می شود و ضمن دفع سموم بدن نفخ معده را نیز برطرف می کند. این چای موجب تقویت حافظه می شود و برای افراد افسرده داروی مناسبی است. چای سبز موجب نشاط و سرزندگی می شود. مطالعات دانشمندان ژاپنی حاکی است که چای سبز پس از مصرف در سلول های معده تجمع یافته و بدین ترتیب موجب افزایش غلظت عوامل جلوگیری کننده از رشد سلول ها می شود و به دنبال آن مرگ سلولی در سلول های سرطانی معده را موجب خواهد شد. همچنین چای سبز از سرطان ریه جلوگیری می کند و اثرات سیگار کشیدن را کاهش می دهد. سرطان تخمدان و سرطان خون نیز به وسیله چای سبز قابل درمان است. خواص ضدسرطانی و ضدجهش زایی چای سبز سبب شده که امروز بسیاری از غذاها، نوشابه ها و لوازم آرایشی و بهداشتی با عصاره این گیاه غنی و این عصاره به عنوان یک مکمل به آنها اضافه شود.چای سبز چسبندگی پلاکت های خون را کاهش می دهد و درجلوگیری از تشکیل لخته های خون مؤثر است.
دم کردن چای به روش چینی
برای هر فنجان چای، دو پنسه (مقدار چای که بین دو انگشت شصت و سبابه قرار می گیرد) چای در قوری ریخته و کمی آب جوش روی آن بریزید و مدت ۲ دقیقه کنار بگذارید. پس از ۲ دقیقه آب آن را خالی کنید زیرا آب دارای مقدار زیادی تانن است. سپس قوری را از آب جوش پر کرده ۳ تا ۵ دقیقه روی سماور بگذارید تا دم بکشد. این چای مقدار زیادی از عناصر مضر خود را از دست داده است.
چای در استکان یادتان باشد چای را در استکان یا فنجان بخورید نه در لیوان دسته دار.
معیارهای اعتیاد به چای و قهوه
شاید شما تا به حال اطلاعات زیادی راجع به اعتیاد و وابستگی به مواد مخدر، سیگار، قرص‌های شادی‌آور و غیره کسب کرده باشید، اما جای خالی ماد‌ه‌ای بسیار شایع که تقریباً همه ی ما حداقل یک مرتبه آن را مصرف کرده‌ایم، به چشم می خورد. اکثر قریب به اتفاق مردم ساکن در کشورهای غربی این ماده را روزانه چند مرتبه مصرف می کنند و امروز در کشور عزیزمان، ایران نیز استفاده از آن رو به افزایش است. این ماده کافئین نام دارد. کافئین معمولا به صورت قهوه یا چای مصرف می شود و رایج ترین ماده ی روان گردان در ممالک غربی است. در برخی نقاط جهان، مصرف کافئین کاملاً با رسوم فرهنگی روزمره ادغام شده است، مانند: وقت قهوه در آمریکا یا زمان چای در انگلستان. از آنجا که مصرف کافئین تا این حد فراگیر است و مقبولیت وسیعی هم دارد، ممکن است، اختلالات مربوط به مصرف کافئین نادیده گرفته شود. کافئین در انواعی از نوشابه‌ها، غذاها و داروهای گوناگون نسخه شده و نشده، وجود دارد.
کافئین چیست؟
این ماده یک محرک روانی است. نیمه عمر کافئین در بدن انسان ۳ تا ۱۰ ساعت است و زمان رسیدن به اوج غلظت، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است. کافئین به آسانی به مغز می رسد و باعث فعال شدن گیرنده‌هایی در مغز می شود. نتیجه ی نهایی این فعالیت، افزایش برخی مواد شیمیایی در مغز است. یک فنجان قهوه به طور معمول ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی گرم کافئین دارد. چای حدود یک سوم این مقدار، کافئین دارد. بسیاری از داروهای بدون نسخه حاوی یک سوم تا نصف کافئین موجود در یک فنجان قهوه هستند. برخی داروهای ضد میگرن و محرک‌های بدون نسخه حتی بیش از یک فنجان قهوه کافئین دارند. 
در کاکائو، شکلات و نوشابه‌های گازدار نیز مقادیر قابل توجهی کافئین موجود است و مقدار آن در حدی است که می تواند به ایجاد برخی نشانه‌های مسمومیت کافئین در بچه‌های کوچک منجر شود. در مجموع برخی از منابع معمول کافئین عبارتند از:
- قهوه ی تازه دم
- قهوه ی فوری
- چای (دمکرده یا کیسه‌ای)
- کاکائو
- شکلات
- نوشابه‌های گازدار مثل کوکا
برخی داروها
سوء مصرف کافئین کافئین تمام صفات مواد رایج دارای سوء مصرف را دارد.
اول اینکه کافئین به خصوص در مقادیر پایین می تواند، به عنوان یک تقویت کننده ی مثبت عمل کند. تنها ۱۰۰ میلی گرم از این ماده در انسان می تواند، حالت سرخوشی خفیف ایجاد کند، ولی باید به یاد داشته باشیم که با افزایش میزان مصرف، دیگر کافئین به عنوان یک تقویت کننده ی مثبت عمل نمی کند و برعکس، موجب افزایش اضطراب و ملال خفیف می شود.
دوم اینکه، هم مطالعات انسانی و هم مطالعات حیوانی، بروز تحمل جسمی را نسبت به برخی از اثرات کافئین و نیز بروز نشانه‌های ترک را نشان داده‌اند.
ترک کافئین
ظهور علایم ترک، نشان دهنده ی تحمل و وابستگی فیزیولوژیک است که در نتیجه ی مصرف مستمر کافئین ایجاد می شود. در ۵۰ تا ۷۵ درصد افراد مصرف کننده ی کافئین، نشانه‌های ترک بروز می کند. قطع ناگهانی مصرف و یا حتی کاهش در میزان مصرف، به بروز سردرد به همراه این علایم منجر می شود: بیمار از خستگی و خواب آلودگی به شدت شکایت می کند، دردهای پراکنده ی عضلانی را تجربه می کند، مضطرب می شود، نشانه‌های خفیفی از افسردگی در او آشکار می شود.
تهوع و استفراغ نیز دیده می شود و بیمار میل شدیدی به مصرف کافئین دارد. نشانه‌های ترک کافئین ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از آخرین دوز شروع می شود و طی ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت به اوج خود رسیده و سپس ظرف یک هفته برطرف می شود.گاهی پزشکان بنا به دلایل خاصی، بر اجتناب از مصرف کافئین توصیه اکید می کنند، به طور مثال، افرادی که نشانه‌های اضطرابی دارند و یا مبتلا به اختلالات خواب به صورت بی خوابی هستند، از این جمله‌اند. کافئین در افراد سالم با خطرات قلبی همراه نیست ولی به کسانی که بیماری قلبی دارند، غالباً توصیه می شود به دلیل رابطه ی احتمالی کافئین و اختلالات ریتم قلبی، مصرف این ماده را محدود سازند. کافئین ارتباط روشنی با افزایش ترشح اسید معده دارد و معمولاً به افراد مبتلا به زخم معده توصیه می شود که از مصرف هرگونه محصولات حاوی کافئین خودداری کنند. هرچند درباره ی تاثیر کافئین در بروز نقایص مادرزادی اختلاف نظر وجود دارد، اما خانم‌های باردار یا شیرده احتمالاً باید از محصولات حاوی کافئین پرهیز کنند.
روش ترک کافئین
نخستین مرحله ی کاهش یا حذف کافئین این است که فرد میزان مصرف روزانه ی خود را مشخص کند. بهترین روش انجام این کار، این است که از او بخواهیم، دفترچه‌ای برای ثبت مواد غذایی مصرفی خود تهیه کند. سپس تمامی منابع حاوی کافئین در رژیم غذایی و ازجمله اشکال گوناگون کافئین (مثل نوشابه‌ها یا داروهای حاوی کافئین) را شناسایی و با دقت، میزان مصرف آنها را ثبت کند.
پس از چند روز ثبت میزان مصرف، پزشک با بیمار ملاقات می کند و با مرور اطلاعات، میانگین مصرف روزانه ی کافئین را برحسب میلی گرم مشخص می کند. آنگاه طی تصمیمی مشترک برای کاهش مصرف کافئینی، هر چند روز یک بار، میزان مصرف ۱۰ درصد کاهش می یابد. از آنجا که کافئین اصولاً به صورت نوشیدنی مصرف می شود، بیمار می تواند به تدریج نوشابه‌های غیرکافئین را جایگزین نوشیدنی‌های کافئین‌دار کند. به یاد داشته باشیم که باید از قطع ناگهانی مصرف کافئین خودداری کرد، زیرا در چنین حالتی، احتمال بروز نشانه‌های ترک وجود دارد. گاه برای تخفیف نشانه‌های ترک نیاز به مصرف داروهای ضد درد مثل آسپرین و غیره است. این داروها به صورت کوتاه مدت و تنها برای رفع علایم ناشی از ترک مصرف کافئین به کار می روند. به این ترتیب، ترک کافئین، راهی ساده و بی دردسر است و با توجه به اثراتی که در بهبود سلامتی دارد، در مواردی که به توصیه ی پزشک نیاز به قطع مصرف این ماده است و یا در افرادی که میزان مصرفشان بسیار بالا است، به راحتی به کار گرفته می شود.
مسمویت با کافئین
به دنبال مصرف کافئین به میزان بیشتر از ۲۵۰ میلی گرم (مثلا بیش از دو یا سه فنجان قهوه ی دم کرده) علائمی بروز می کند. ازجمله نشانه‌های شایع مربوط به مسمومیت با کافئین، می توان به این موارد اشاره کرد:
- اضطراب و سرآسیمه بودن
- بی قراری
- هیجان بیش از حد و غیرمعمول
- تحریک پذیری و عصبانیت
- گرفتگی‌های عضلانی
- صورت برافروخته
- اختلالات گوارشی مثل تهوع و ناراحتی معده
- تعریق مفرط
- پرادراری
- احساس مورمورشدن در انگشتان دست و پا
- افزایش تعداد ضربان قلب یا بروز اختلال در ریتم قلب
- از این شاخه به آن شاخه پریدن در تفکر و تکلم
- بی خوابی اگر میزان مصرف خیلی بالا باشد
- تکلم بی ربط
- وزوز گوش
- توهمات خفیف بینایی (جرقه‌های نورانی)
- فکر مغشوش نیز دیده می شود.
در نهایت ممکن است مسمومیت با کافئین به بروز تشنج منتشر و نارسایی تنفسی و بالاخره مرگ منجر شود.
چای مرغوب، چای نا مرغوب
گفته می‌شود نخستین بوته‌های چای حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در کشور چین کشت شد و دم کرده آن برای رفع خستگی مصرف می‌شد. در فرهنگ ما ایرانیان، چای ازجمله فرآورده‌های پرمصرف کشاورزی است که همگان از پیر و جوان و فقیر و غنی، نوشیدن آن را مایه آرامش و فرصتی برای فراغت از مشغله‌های روزانه می‌دانند و از آن به عنوان بهانه‌ای برای گردهم نشستن و گفت و گو بهره می‌برند. ایرانیان با مصرف سالانه ۴ تا ۵/۴ درصد مصرف چای جهان، در زمره چای‌خورترین مردم جهان قرار دارند. چای سیاه که به‌طور مطلق چای نامیده می‌شود از برگ، غنچه و ساقه نازک گیاهی از نوع کاملیا(Camellia) به دست می‌آید و پس از انجام عملیات تخمیر و خشکانیدن، در قالب بسته‌بندی‌های گوناگون به بازار عرضه می‌شود.
پیشینه چای
گفته می‌شود نخستین بوته‌های چای حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در کشور چین کشت شد و دم کرده آن برای رفع خستگی مصرف می‌شد. کشت چای در محدوده مدار جغرافیایی ۴۲ درجه عرض شمالی تا ۳۳ درجه عرض جنوبی رواج دارد. ایرانیان قدیم به جای چای، قهوه می‌نوشیدند. به همین دلیل چایخانه‌های امروز، همان نام سنتی قهوه‌خانه را حفظ کرده‌اند. در سال ۱۲۸۰ هجری شمسی (سال ۱۹۰۱ میلادی) دولت وقت ایران به مرحوم کاشف السلطنه که ژنرال کنسول ایران در هند بود دستور داد تا کشت چای و اصول و فنون چای‌سازی را بیاموزد. وی نخستین شخصی بود که در ایران به کاشت این گیاه و تهیه چای خشک همت گمارد.
چای مرغوب
بر مبنای استاندارد ملی ایران، کیفیت چای براساس دیدن و چشیدن آن تعیین می‌شود. با تجربه‌ای که چشندگان روی انواع چای دارند قضاوت آنها اغلب ملاک عمل است. داوری چشندگانی که واجد گواهی‌نامه از یکی از مراجع رسمی چشش چای هستند، معتبر است. آزمایش‌های شیمیایی روی نمونه‌های چای به جز در مواردی که چای فاقد اصالت، مشکوک و یا واجد ویژگی‌های غیرمتعارف باشد، انجام نمی‌شود. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران فاکتورهای ویژه‌ای را برای چای خوب در نظر گرفته‌اند.
این لکه‌های روغنی بسیاری از مصرف‌کنندگان با مشاهده لکه‌های روغنی مانند بر سطح چای و یا جداره‌های ظروف محتوی آن، کیفیت نامناسب آب را عامل آن می‌دانند و در نگاه نخست، چنین استنباط می‌کنند که منشا لکه‌های چربی، آبی است که برای طبخ چای به کار رفته است. برای توضیح علت این پدیده و براساس مراجعه به مستندهای مرتبط و مکاتبه با برخی شرکت‌های تولید و عرضه‌کننده چای، موارد زیر استنتاج شده است: در ساختمان شیمیایی چای، مواد شیمیایی تانن و کافئین با اثر تحریک‌کنندگی قوی همچون افزایش هوشیاری، انرژی و تمرکز وجود دارد و شاید خاصیت این مواد اصلی‌ترین دلیل مصرف چای باشد. هنگامی که چای سرد می‌شود و دمای آن به کمتر از ۱۷ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، تانن و کافئین موجود در چای با یکدیگر واکنش داده و ترکیبی به نام تانات کافئین و مقداری پلی‌فنل اکسید نشده تولید می‌شود. تانات کافئین که نوعی رسوب است به‌صورت ذرات معلق درآمده و رنگ چای را کدر می‌کند. پلی‌فنل‌های اکسید نشده نیز که به حالت چربی‌های حلقوی آزاد می‌شوند به‌صورت لکه‌های روغنی مانند در سطح چای و یا جداره ظرف محتوی چای مشاهده می‌شوند. آغشته بودن ظروف طبخ و صرف چای به چربی و یا هر نوع ماده روغنی دیگرنیز سبب تشدید این پدیده می‌شود.
چای کدر یا پررنگ
در آزمون‌های کیفیت آب مورد استفاده برای طبخ چای، مشخص شده است که هرچند محتوی سختی آب بیشتر باشد، چای کدرتر و هرچه املاح قلیایی آب بیشتر باشد چای دمکرده پررنگ‌تر خواهد بود. عنصر روی ازجمله عناصر تغذیه‌ای است که جذب عمده آن به بدن ازطریق مواد غذایی است. مقدار متداول آن در آب‌های سطحی ۰۱/۰ و در آب‌های زیرزمینی ۰۵/۰ میلی‌گرم بر لیتر است. در آب‌های لوله‌کشی به‌ویژه در لوله‌های گالوانیزه قدیمی، مقدار روی ممکن است بیشتر باشد. روی در غلظت‌های حدود چهار میلی‌گرم بر لیتر (برحسب سولفات روی) مزه ناخوشایند گس در آب ایجاد می‌کند. این عنصر در غلظت‌های حدود سه تا پنج میلی‌گرم بر لیتر، ظاهر شیری‌رنگ و کدر با لایه نازک روغنی مانند در هنگام جوشاندن آب ایجاد می‌کنند. سازمان جهانی بهداشت، حداکثر غلظت مجاز روی در آب آشامیدنی را بر پایه مزه و جوانب زیبایی شناختی، سه میلی‌گرم بر لیتر پشنهاد کرده است تا بتوان از این طریق چای خوشرنگی را تهیه کرد. [divider]