فهرست مطالب
همه چیز در مورد دوغ / فواید و ضررها
دوغ یکی از سالمترین نوشیدنیهای سنتی در ایران است که مصرف آن خصوصا در فصول گرم سال بسیار توصیه میشود. این نوشیدنی میتواند پروتئین، چربی، ویتامینهایB ، D، کلسیم و همچنین آب مورد نیاز بدن را تا حدودی تامین کند. با ویژگیهای دیگر این نوشابه در ادامه آشنا شوید.
دوغ به دلیل طبیعت سرد، علائم گرمازدگی، خستگی و عطش را التیام بخشیده و مانند ماست، حاوی میکروارگانیسمهای زنده و مفیدی است که از رشد و تکثیر بسیاری از باکتریهای مضر در دستگاه گوارش جلوگیری میکند. معمولا دوغ را به روش سنتی و صنعتی تهیه میکنند. در روش سنتی یا روستایی ماست را به همراه آب در مُشک یا کیسههای پوستی میریزند و تکان میدهند وبر اثر ضربات وارده دوغ حاصل میشود. در این روش به دلیل آن که نظافت کیسههای پوستی مشکل است احتمال آلودگی میکروبی در فرآورده حاصله زیاد است. به این جهت توصیه میشود دوغ را به صورت صنعتی یا خانگی تهیه کنید.
در صنعت، ماست را با میزان مناسبی آب در تانکهای مجهز به همزن مخلوط کرده و بعد از اختلاط کامل آن را با رعایت موازین بهداشتی سرد و بستهبندی میکنند. این نوشیدنی به دلیل آن که در دمای گرم محیط و در برابر فساد مقاوم است نیاز به هیچ نگهدارنده مصنوعی نداشته و مصرف آن برای افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند، مناسب است.
البته دوغ صنعتی خالی از اشکال نیست. این نوشیدنی سرشار از نمک بوده و برای مبتلایان به فشار خون بالا، بیماران قلبی ـ عروقی و کسانی که دچار نارسایی کلیوی هستند بسیار مضر است. بنابراین برای آن که این افراد از مصرف این نوشیدنی مفید بیبهره نمانند، بهتر است در منزل و به صورت خانگی آن را تهیه کنند.
معمولا برخی افراد جهت ترش و گازدارشدن این نوشیدنی آن را در دمای محیط نگهداری میکنند. این روش نگهداری برای سلامت افراد مشکلی ایجاد نخواهد کرد. این نوشیدنی به طور طبیعی حاوی باکتریهای مولد اسید لاکتیک و همچنین مخمرهای مولد گاز است که در دمای محیط فعالتر و باعث ایجاد طعم اسیدی و گازی میشوند. اما بد نیست بدانید اگر در این روش نگهداری آنزیمهای تجزیهکننده پروتئین فعال شوند دوغ آلوده به کپک شده و بلافاصله تغییر رنگ و مزه داده و تاریخ انقضای آن سریعتر از آنچه روی بطری نوشته شده فرا میرسد که استفاده از آن توصیه نمیشود. بنابراین بهترین روش برای ماندگاری مطلوب دوغ نگهداری آن در دمای یخچال است. دوغ اگر به وسیله گاز CO۲ گازدار شود مضرات گاز افزودهشده به آن مانند نوشابههای گازدار خواهد بود.
اغلب برای طعمدارکردن دوغ از نعنا، پونه، کاکوتی یا گلبرگهای خردشده گلمحمدی و برخی عرقیات استفاده میشود که علاوه بر ایجاد طعم خوشایند، بر خواص درمانی دوغ میافزاید. دوغ حاوی نعنا و پونه، به ترشح شیره معده و هضم غذا کمک میکند و نفخ حاصل از دوغ را رفع و دل پیچه را التیام میبخشد. این دوغ خنککننده محیط دهان بوده و به گردش هر چه بهتر خون کمک کرده، مجاری گوارشی را ضدعفونی و برای رفع سکسکه و اسهال ناشی از گرمی هوا نافع و به عملکرد مطلوب کبد کمک میکند.
دوغ حاوی کاکوتی، مقوی قلب و معده بوده و مسکن سردردهای ناشی از گرمی هواست و به دلیل خاصیت ضدعفونیکنندگی، کرمکش قوی بوده و خلط آور خوبی است و برای التیام علائم رماتیسم نافع است. دیگر خواص دوغ کاکوتی شبیه به دوغ نعناست.
دوغ حاوی گلبرگهای گلمحمدی بسیار معطر، مقوی قلب و کبد و اعصاب، آرامبخش و نشاطآور بوده و برای تنظیم عملکرد دستگاه گوارش نافع و رفع کننده بوی بد دهان است.
توصیهها
- مصرف دوغ به عنوان یک نوشیدنی سالم به همراه غذا در ماههای گرم سال توصیه میشود.
- مصرف بیش از حد دوغ میتواند تعادل بدن را از وضعیت عادی خارج کند.
- لفظ گرمادیده که این روزها روی بطری برخی دوغهای صنعتی به چشم میخورد به این معناست که دوغ حاصله بعد از آمادهشدن دوباره پاستوریزه شده تا میکروارگانیسمهای مایه ماست کاهش و دوغ ترش نشود. اغلب دوغهای معمولی این حرارت را نمیبینند.
- دوغهای سنتی از نظر بهداشت آب و مواد معطری چون سبزیجات و عرقیاتی که به آن اضافه میشوند مشکوکند و موارد متعددی از آلودگیهای میکروبی در آنها دیده شده است. بنابراین توصیه میشود که دوغ را در بستهبندیهای بهداشتی تهیه و به تاریخ مصرف و مجوز بهداشت آن توجه کرده و از خرید دوغهای بینام و نشان اجتناب کنید.
اهل دوغ هستید یا نوشابه؟
در تابستان گرم تشنگی تان را با نوشابه برطرف می کنید یا با یک لیوان دوغ خنک! نوشابه یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی های دنیاست و مصرف آن هر روز بیشتر می شود. کودکان هم مقدار زیادی نوشابه مصرف می کنند و نوجوانان و جوانان در تمام دنیا، میل و رغبت زیادی به مصرف آن نشان می دهند. ولی آیا این سوال در ذهنتان پیش آمده است که این نوشیدنی چقدر مفید است یا چقدر ضرر دارد؟ مصرف این میزان قند و کالری موجود در آن و مصرف کافئین، بدون وجود هیچ گونه مواد مغذی در نوشابه چه اثری بر بدن شما دارد؟
● اثر نوشابه بر چاقی نوجوانان
تحقیقات اخیر حاکی از اثر مستقیم نوشابه بر افزایش درصد چاقی در کودکان و نوجوانان است. یک بررسی دو ساله نشان داد کودکان ۱۲ ساله ای که به طور مرتب نوشابه مصرف می کنند، ۶/۱ برابر، بیشتر در معرض ابتلا به چاقی هستند و چاقی در این سن به احتمال زیاد به چاقی در بزرگسالی می انجامد.
افرادی که به طور مرتب نوشابه مصرف می کنند، می توان گفت به طور متوسط روزانه ۷ قاشق مرباخوری شکر از این طریق دریافت می کنند که این میزان شکر هم کالری بالایی دارد و هم بر سلامت دندان ها اثر مخرب دارد.
● اثر نوشابه بر استخوان ها
یکی از اجزای اصلی نوشابه اسید فسفریک است. (PHاسیدیته) اغلب نوشابه ها ۸/۲ است که نشان می دهد نوشابه ماده ای بسیار اسیدی است. بدن ما به طور طبیعی کمی حالت قلیایی دارد و مصرف ماده ای که شدیدا اسیدی باشد، اثرات سوئی بر سلامت بدن دارد و تعادل بدن را به هم می زند. اثر دیگر اسید فسفریک دفع کلسیم از استخوان ها است که احتمال بروز پوکی استخوان را افزایش می دهد.
تحقیقات اخیری که در مورد دختران نوجوان صورت گرفته، نشان داده با مصرف بیشتر نوشابه، این گروه به میزان بالاتری در معرض شکستگی استخوان هستند، در صورتی که شرکت های تولیدکننده نوشابه، به دلیل حفظ منافع خود این مسئله را رد می کنند. حتی مصرف یک یا دو بطری نوشابه در روز در سنین نوجوانی خطرزا است و آمار نشان می دهد با افزایش مصرف نوشابه، مصرف شیر و لبنیات کاهش می یابد و این هم یکی از دلایل اصلی تاثیر مصرف نوشابه بر کاهش سلامت استخوان ها است.
● دوغ به جای نوشابه
یک نوشیدنی لبنی مناسب که می تواند جای نوشابه را در سبد غذایی تمام ما ایرانی ها بگیرد دوغ است. یک نوشیدنی سالم و مفید که تامین کننده یک چهارم نیاز روزانه به کلسیم و حاوی ویتامین هایB۲ وB۶ و B۱۲است. از این رو دقیقا برعکس نوشابه، قوی کننده استخوان ها است.
دوغ علاوه بر مزایای تغذیه ای، حاوی باکتری های مفیدی است که اثرات زیادی بر سلامت دستگاه گوارش دارند. اگر به طور مرتب دوغ مصرف کنید، باکتری های مفید استرپتوکوکوس، ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس بولگارس موجود در آن، در دستگاه گوارش شما لانه می گزینند و اثرات بسیار مفیدی بر سلامت دستگاه گوارش شما خواهند داشت. همچنین موجب عدم رشد ارگانیسم های مضر می شوند.
خوبی ها و بدی های دوغ
دوغ به دلیل طبیعت سرد، علائم گرمازدگی، خستگی و عطش را التیام بخشیده و مانند ماست، حاوی میکروارگانیسمهای زنده و مفیدی است که از رشد و تکثیر بسیاری از باکتریهای مضر در دستگاه گوارش جلوگیری میکند.
معمولا دوغ را به روش سنتی و صنعتی تهیه میکنند. در روش سنتی یا روستایی ماست را به همراه آب در مُشک یا کیسههای پوستی میریزند و تکان میدهند وبر اثر ضربات وارده دوغ حاصل میشود.
در این روش به دلیل آن که نظافت کیسههای پوستی مشکل است احتمال آلودگی میکروبی در فرآورده حاصله زیاد است. به این جهت توصیه میشود دوغ را به صورت صنعتی یا خانگی تهیه کنید. در صنعت، ماست را با میزان مناسبی آب در تانکهای مجهز به همزن مخلوط کرده و بعد از اختلاط کامل آن را با رعایت موازین بهداشتی سرد و بستهبندی میکنند. این نوشیدنی به دلیل آن که در دمای گرم محیط و در برابر فساد مقاوم است نیاز به هیچ نگهدارنده مصنوعی نداشته و مصرف آن برای افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند، مناسب است.
البته دوغ صنعتی خالی از اشکال نیست. این نوشیدنی سرشار از نمک بوده و برای مبتلایان به فشار خون بالا، بیماران قلبی ـ عروقی و کسانی که دچار نارسایی کلیوی هستند بسیار مضر است. بنابراین برای آن که این افراد از مصرف این نوشیدنی مفید بیبهره نمانند، بهتر است در منزل و به صورت خانگی آن را تهیه کنند.
معمولا برخی افراد جهت ترش و گازدارشدن این نوشیدنی آن را در دمای محیط نگهداری میکنند. این روش نگهداری برای سلامت افراد مشکلی ایجاد نخواهد کرد. این نوشیدنی به طور طبیعی حاوی باکتریهای مولد اسید لاکتیک و همچنین مخمرهای مولد گاز است که در دمای محیط فعالتر و باعث ایجاد طعم اسیدی و گازی میشوند.
اما بد نیست بدانید اگر در این روش نگهداری آنزیمهای تجزیهکننده پروتئین فعال شوند دوغ آلوده به کپک شده و بلافاصله تغییر رنگ و مزه داده و تاریخ انقضای آن سریعتر از آنچه روی بطری نوشته شده فرا میرسد که استفاده از آن توصیه نمیشود. بنابراین بهترین روش برای ماندگاری مطلوب دوغ نگهداری آن در دمای یخچال است. دوغ اگر به وسیله گاز CO2 گازدار شود مضرات گاز افزودهشده به آن مانند نوشابههای گازدار خواهد بود.
اغلب برای طعمدارکردن دوغ از نعنا، پونه، کاکوتی یا گلبرگهای خردشده گلمحمدی و برخی عرقیات استفاده میشود که علاوه بر ایجاد طعم خوشایند، بر خواص درمانی دو غ میافزاید.
به گزارش جام جم سرا، دوغ حاوی نعنا و پونه، به ترشح شیره معده و هضم غذا کمک میکند و نفخ حاصل از دو غ را رفع و دل پیچه را التیام میبخشد. این دوغ خنککننده محیط دهان بوده و به گردش هر چه بهتر خون کمک کرده، مجاری گوارشی را ضدعفونی و برای رفع سکسکه و اسهال ناشی از گرمی هوا نافع و به عملکرد مطلوب کبد کمک میکند.
دوغ حاوی کاکوتی، مقوی قلب و معده بوده و مسکن سردردهای ناشی از گرمی هواست و به دلیل خاصیت ضدعفونیکنندگی، کرمکش قوی بوده و خلطآور خوبی است و برای التیام علائم رماتیسم نافع است. دیگر خواص دوغ کاکوتی شبیه به دوغ نعناست.
دو غ حاوی گلبرگهای گلمحمدی بسیار معطر، مقوی قلب و کبد و اعصاب، آرامبخش و نشاطآور بوده و برای تنظیم عملکرد دستگاه گوارش نافع و رفع کننده بوی بد دهان است.
توصیهها
- مصرف دو غ به عنوان یک نوشیدنی سالم به همراه غذا در ماههای گرم سال توصیه میشود.
- مصرف بیش از حد دو غ میتواند تعادل بدن را از وضعیت عادی خارج کند.
- لفظ گرمادیده که این روزها روی بطری برخی دو غهای صنعتی به چشم میخورد به این معناست که دوغ حاصله بعد از آمادهشدن دوباره پاستوریزه شده تا میکروارگانیسمهای مایه ماست کاهش و دوغ ترش نشود. اغلب دوغهای معمولی این حرارت را نمیبینند. دوغهای سنتی از نظر بهداشت آب و مواد معطری چون سبزیجات و عرقیاتی که به آن اضافه میشوند مشکوکند و موارد متعددی از آلودگیهای میکروبی در آنها دیده شده است. بنابراین توصیه میشود که دوغ را در بستهبندیهای بهداشتی تهیه و به تاریخ مصرف و مجوز بهداشت آن توجه کرده و از خرید دوغهای بینام و نشان اجتناب کنید.
نویسنده فاخره بهبهانی