رابطه فعالیتهای ورزشی با پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان

[amid]

سال هاست که استفاده از هورمون تراپی در زنان یائسه برای پیشگیری از پوکی استخوان تاکید می شود در حالی که هیچ گونه اطلاع رسانی دقیقی در مورد بیماری پوکی استخوان و شیوع رو به تزاید آن در مردان نشده است. مردان نیز همانند زنان مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند و در صورتی که تحرک کافی نداشته باشند و از یک رژیم غذایی مناسب استفاده نکنند به زودی به این بیماری گرفتار می شوند.

 

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، پژوهشگران علوم پزشکی در دانشگاه ملبورن استرالیا می گویند نتایج تحقیقات آنان نشان داده است برای مردان بالای ۶۰ سال، انجام فعالیتهای ورزشی برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان کافی است.

 

جالب است که نتایج این تحقیقات می گوید بررسیها نشان داده است که مصرف مکمل کلسیم و ویتامین d احتمال ابتلا به پوکی استخوان در مردان را کاهش نمیدهد.

طبق تحقیقات پژوهشگران دانشگاه ملبورن استرالیا بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان در مردان ورزش است.

پژوهشگران ۱۸۰ مرد ۵۹ تا ۷۰ سال را به مدت ۱۸ ماه زیر نظر گرفتند و به یک گروه یکگرم در روز مکمل کلسیم، یک گروه ۸۰۰ واحد بینالملل روزانه ویتامین d و به یک گروه برنامه ورزشی دادند.

به گفته پژوهشگران مصرف مکمل و قرص بدون ورزش هیچ تاثیری در پیشگیری از پوکی استخوان ندارد. مردان به اندازه کافی کلسیم و ویتامین d دریافت میکنند و ورزش بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان است.

پوکی استخوان یا استئوپروز، عبارت از حالتیست که در اثر تخریب بافت استخوانی، توده‏ای استخوان کاهش یافته سرانجام به شکستگی استخوان منجر می‏شود (تعداد و اندازه‏ی تیغه‏های استخوانی بافت استخوانی کاهش می‏یابد).در زنان پوکی استخوان چهار برابر مردان دیده می‏شود.

در سالهای بعد از یائسگی، مخصوصاً در سالهای اول، معمولاً قدرت استخوان با سرعت زیادی کاهش می‏یابد . سپس این سرعت کم می‏شود ولی روند پوکی استخوان ادامه می‏یابد.

لازم به ذکر است زنان بسیار بیشتر از مردان به پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن دچار می‏شوند.( در واقع ۴ برابر آقایان). زیرا زنان از ابتدا تراکم استخوان کمتری دارند و بیشتر هم عمر می‏کنند.

زنان، مخصوصاً آنها که بیشتر از ۶۰سال دارند بیشترین مبتلایان به پوکی استخوان‏اند . در مردان با افزایش سن، کاهش ناگهانی و عمده‏ی هورمونهای جنسی، چنان که در زنان اتفاق می‏اافتد، پیش نمی‏آید . کاهش تراکم وقدرت استخوان در آنها خیلی آهسته‏تر اتفاق می‏افتد .

بیش از دومیلیون نفر از مردان امریکایی به پوکی استخوان مبتلا هستند و نزدیک به ۱۲ میلیون نفر نیز در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. به نظر می رسد پوکی استخوان در مردان مهم ترین بیماری آنها در زمان حاضر باشد. در حال حاضر این بیماری تحت تشخیص، درمان و بررسی قرار دارد.

 

اطلاعات جمع آوری شده به وسیله «انجمن پوکی استخوان در مردان» بیانگر آن است که تعداد مردان مبتلا به این بیماری در حال افزایش است و در سال ۲۰۲۰ به مرز ۵ میلیون نفر خواهد رسید.

 

بررسی های انجام شده نشان می دهد نبود اطلاع رسانی کافی باعث می شود تنها ۳ درصد از مردان از درمان های لازم برای بیماری خود بهره مند شوند، درحالی که این مقدار در زنان ۴۲ درصد است.

به رغم تعداد رو به افزایش مردان مبتلا به این بیماری، بیماری پوکی استخوان در مردان چندان مورد توجه قرار نگرفته است، چرا که هم پزشکان و هم بیماران بیشتر به بیماری هایی چون فشار خون، دیابت و مشکلات پروستات توجه دارند. بنابراین ممکن است تا زمانی که هیچ شکستگی در بدن رخ ندهد، این بیماری را نتوان تشخیص داد که در این صورت تا آن زمان، برای بسیاری از بیماران کار از کار می گذرد. آمارها نیز موید این وضعیت است، چرا که آمار مرگ ومیر ناشی از شکستگی لگن در مردان (۳۱ درصد) دو برابر زنان (۱۷ درصد) است. لازم به یادآوری است که آمار گزارش شده به سن فرد نیز بستگی دارند. این آمار در مردان زیر ۳۰ سال که بر اثر اسکی زمین خورده و لگن شان می شکند بسیار ناچیز است و برای مردان بالای ۹۵ سال که در حمام زمین می خورند از مقدار گزارش شده کمی بیشتر است.

از آنجا که مردان نسبت به زنان استخوان متراکم بیشتری دارند، نسبت به زنان کمتر به این بیماری مبتلا می شوند و حتی زمان ظهور بیماری در مردان ۱۰ سال دیرتر از زنان است. وراثت، استعمال دخانیات، مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های الکلی، کمبود کلسیم، عدم تحرک بدنی، درمان طولانی مدت با برخی داروهای ویژه (مثلاً استروئیدهایی که برای درمان آسم و آرتروز استفاده می شود) و میزان کم تستوسترون موجود درخون از جمله عواملی است که ابتلا به پوکی استخوان را در مردان جلو می اندازد. مردان هم همانند زنان اگر متوجه هرگونه تغییری در قد، طرز ایستادن یا درد شدید در ناحیه پشت خود شدند باید به سرعت به پوکی استخوان فکر کنند. باید شکستگی هایی که بدون افتادن یا ضربه دیدن ایجاد می شوند را نیز مورد توجه قرار دهند.

مساله این است که بیماری در مردان دیرتر از زنان شروع می شود، و اغلب مردان در بالای ۶۵ سال به آن دچار می شوند. در مجموع از هر پنج مرد بالای ۵۰ سال یک نفر در طول سال های باقیمانده عمرش دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شود.

در جوانی که تشکیل استخوان از میزان بازجذب استخوان بیشتر است استخوان رشد می کند. در مردان تراکم استخوان ها به سرعت با اوجگیری میزان تستوسترون هنگام بلوغ افزایش پیدا می کند. استحکام استخوان ها در حدود ۲۰ سالگی به اوج می رسد و بعد از آن تا ۱۰ تا ۱۵ سال بعد در حالی که میزان تشکیل و بازجذب استخوان معادل هم هستند، ثابت باقی می ماند.

یک فرد بزرگسال متوسط حدود یک تا دو کیلوگرم کلسیم در ۲۰۶ استخوان بدنش دارد.

مردان جوان با استخوان های مستحکم در سنین بعدی زندگی کمتر دچار پوکی استخوان می شوند؛ پسران با بلوغ دیررس، نقصان تغدیه یی کلسیم و ویتامین d، یا آنهایی که ورزش نمی کنند، حداکثر تراکم استخوانی کمتری دارند و در سنین بالاتر بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار می گیرند.

جوانی برای همیشه ادامه ندارد. چه در مردان و چه در زنان در حدود ۳۵ سالگی میزان بازجذب استخوان شروع به پیشی گرفتن از تشکیل استخوان می کند.

در ابتدا تراکم استخوان به آهستگی کاهش پیدا می کند.

در مردان میزان هورمون جنسی تستوسترون با سرعت کمتری کاهش پیدا می کند، بطوری که از ۴۰ سالگی به بعد تنها هر سال یک درصد کاهش پیدا می کند. در نتیجه کاهش تراکم استخوانی در مردان نسبتا آهسته اما به صورت مداوم صورت می گیرد.

سرعت کاهش تراکم استخوان در مردان و زنان در ۶۵ سالگی و بالاتر مشابه هم می شود.

در طول زمان، یک مرد متوسط ۲۰ درصد استخوان قشری اش (لایه بیرونی متراکم استخوان) و ۳۰ درصد استخوان اسفنجی (لایه داخلی اسفنجی استخوان) را از دست می دهد. و در برخی مردان، کاهش تراکم استخوان شدیدتر است و به حد پوکی استخوان نزدیک می شود.

● چه عواملی زمینه ساز پوکی استخوان مردان می شود؟

دو عامل تعیین کننده در تراکم استخوان مردان تحت کنترل آنها نیست نخست اینکه عوامل ژنتیکی توضیح دهنده ۸۰ درصد تفاوت حداکثر تراکم استخوان میان مردان جوان است؛ به نظر می رسد ژنی که فعالیت ویتامین d را در بدن تنظیم می کند، مهم ترین نقش را در این مورد داشته باشد. ویتامین d به جذب کلسیم از روده ها به جریان خون کمک می کند. عوامل ژنتیکی توضیح دهنده شیوع بیشتر پوکی استخوان در برخی از خانواده ها یا در برخی نژادها نسبت به نژادهای دیگر است. دومین عامل تعیین کننده تراکم استخوان در مردان، سن است؛ از دهه چهارم زندگی به بعد، تراکم استخوان در هر مردی بطور پیشرونده کاهش پیدا می کند.

اما اگر مردان نمی توانند کنترلی بر ژن های به ارث رسیده یا افزایش سن شان داشته باشند، می توانند بسیاری از عوامل خطرساز دیگر برای پوکی استخوان را که مربوط به سبک زندگی، تغذیه، عوامل هورمونی، بیماری ها و داروها می شود، کنترل کنند.

● عوامل سبک زندگی

سیگارکشیدن

مصرف الکل

ورزش نکردن

کم کردن شدید وزن

● عوامل تغذیه یی

کمبود کلسیم

کمبود ویتامین d

مصرف بیش از حد ویتامین a

مصرف بیش از حد کافئین

مصرف بیش از حد پروتئین بویژه فرآورده های حیوانی

● عوامل هورمونی

کاهش میزان تستوسترون خون

پرکاری تیرویید، پاراتیروئید، یا غده آدرنال

کمبود هورمون رشد

بیماری ها

بالا رفتن میزان اسید آمینه هوموسیستئین در خون

بیماری مزمن کلیه، کبد یا ریه

اختلالات مزمن روده

برخی سرطان ها مانند سرطان های لنفاوی و سرطان های خونی

● داروها

داروهای کاهش دهنده آندروژن (هورمون جنسی مردانه) در سرطان پروستات

داروهای استروئیدی مانند پردنیزون

برخی داروهای ضدتشنج

برخی داروهای شیمی درمانی

داروهای مهارکننده پمپ پروتون مانند اومپرازول که برای کاهش ترشح اسید معده به کار می روند

داروهای مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (که برای درمان افسردگی به کار می روند

وارفارین (یک داروی ضدانعقادی)

تیازولیدن دیون ها (که برای درمان دیابت به کار می روند)