بازارهای مالی یکی از شاخص های اقتصادی مهم در جامعه می باشند که از آن به عنوان دماسنج اقتصاد یاد می شود. بازارهای مالی بازارهایی هستند که در ان افراد حقیقی و حقوقی می توانند به معامله سهام، اوراق قرضه، کالا و مشتقات مالی بپردازند. و قیمت کالا وسهام در این بازارها تابع عرضه و تقاضا می باشد. از دیگر ویژگی های این بازارها این است که هزینه معامله در بازارهای مالی به مراتب پایین تر از بازارهای فیزیکی می باشد.
مزایای بازارهای مالی
۱. افزایش سرمایه در بازارهای مالی با استفاده از اهرم های مالی.
۲. کاهش ریسک سرمایه گذاری در صورت استفاده از ابزارهای مشتقه مانند اختیار معامله.
۳. هزینه اندک معاملات در بازارهای مالی نسبت به بازارهای فیزیکی.
۴. کشف قیمت کالا و سهام.
۵. شفافیت و کارامدی اقتصاد کشور.
۶. تامین مالی شرکت هایی که نیازمند سرمایه می باشند به شیوه ای قاعده مند و با سرعت بیشتر.
۷. افزایش سرعت حرکت نقدینگی یا گردش پول.
چگونگی حرکت سرمایه در بازارهای مالی
انواع بازارهای مالی از لحاظ دارایی
۱.بازارهای سرمایه(Capital markets)
۲.بازار پول(Money market):
بازار پول بازاری است برای داد و ستد پول و دیگر داراییهای مالی جانشین نزدیک پول (که سررسید کمتر از یکسال دارند) است. به بیان دیگر بازار پول، بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با سه ویژگی نقدشوندگی بالا، کم بودن ریسک عدم پرداخت، ارزش اسمی زیاد هستند. ابزارهای بازار پول شامل اوراق قرضه دولتی (اوراق بهادار کوتاه مدت با سه ماه، شش ماه یا یکسال)، پذیرش بانکی (دستور پرداخت مبلغی معین در تاریخی مشخص)، گواهی سپرده و اوراق تجاری (نوعی اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید ۲۷۰ روز یا کمتر) است. از مهمترین نهادهای این بازار می‌توان به بانک مرکزی، واسطه‌های مالی، شرکت‌های تجاری، دولت و مؤسسات دولتی، صندوق‌های سرمایه گذاری، کارگزاری‌ها و معامله‌گران اشاره نمود.
۳.بازار کالا(Commodity market):
یک بازار سازمان یافته است، که کالاهای مختلف مانند گندم، ذرت، شکر، قهوه، غلات و همچنین فلزات با ارزش در آن معامله می‌شوند. قسمت عمده معاملات در این بورس به منظور خرید، فروش و تحویل در آینده صورت می‌گیرد. از جمله این بازارها می‌توان به بازار تجارتی شیکاگو و بورس فلزات لندن اشاره نمود.
۴.بازار معاملات اتی(Futures market):
بازار آینده یا معاملات آتی، یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد می‌باشد، که توافق نامه‌ای است قانونی، دارای حد و مرز معین، برای خرید یا فروش یک کالای اقتصادی یا ابزار مالی، برای زمانی در آینده، با قیمتی توافق شده، هنگام انجام معاملات.
۵.بازار مشتقات(Derivatives market):
برای مقابله با ریسک در بازارهای سرمایه، ابزار مشتقه از اواخر دهه هشتاد میلادی به وجود امده اند. و اطلاق مشتق به این ابزارها به ان دلیل است که ارزش این اوراق بر اساس ارزش اوراق و دارای دیگر تعیین می گردد. و معامله گران برانند که با پذیرش هزینه اندک، از ریسک نوسان زیاد قیمت اجتناب کرده و ان را به سایر سرمایه گذاران منتقل نمایند. در بازار مالی دنیا بیشتر سرمایه گذاران خرد از ابزارهای مشتقه مرتبط با سهام یا شاخص استفاده می نمایند تا بتوانند بازده معقولی کسب نمایند در حالی که صندوق های سرمایه گذاری از ابزار مشتقه جهت مدیریت ریسک دارایهای خود استفاده وسیعتری دارند. که سواپها، قراردادهای آتی، اختیار معامله (Options) و پیمان آتی از ابزارهای بازار مشتقات هستند.
۶.بازار تبادل ارزی یا فارکس(Foreign exchange market)
۷.بازار نقدی(Spot market)
۸.بازار بین‌الملی اینتربانک (Interbanks market)
بازار بین بانکی در سیستم جهانی می باشد که در ان بانک و موسسات مالی معاملات ارزی را با یکدیگر انجام می دهند.
انواع بازارهای مالی به لحاظ خدمات‌دهی
۱.بازار پول(Money market):
بازاری است برای داد و ستد پول و دیگر داراییهای مالی جانشین نزدیک پول که سررسید کمتر از یکسال دارند.
۲.بازارهای سرمایه(Capital markets):
بازاری است که سهام و اوراق قرضه یا بدهی در ان معامله می گردد.
۳.بازار مشتقات(Derivatives market):
بازاری است که سواپها، قراردادهای آتی، اختیار معامله (Options) و پیمان آتی در ان معامله می شوند.
۴.بازار خدمات مالی(Financial service market):
بازار است که خدمات ان توسط بانک های تجاری ارائه می‌گردد و این خدمات شامل برداشت پول از ATM، کارت اعتباری، رتبه اعتباری، خدمات کارگزاری و سایر خدمات مالی می باشد.
۵.بازارهای سپرده گذاری(Depository markets):
معمولا در این بازار فقط بانک‌ها حضور دارند که سپرده‌های افراد و شرکت دریافت کرده و به متقاضیان وام یا اعتبار پرداخت می نمایند.
۶.بازارهای غیر سپرده گذاری(Non-depository market):
بازاری است که در ان واسطه مالی حضور دارند که صندوق های مشترک سرمایه‌گذاری، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های کارگزاری در این بازارها فعالیت می کنند.